Marcin Błaszkowski
Brewiarz Mirandy - sekret hiszpańskiej kultury

Brewiarz zwany brewiarzem Mirandy pochodzi z XV w. Do tej pory nie przestudiowano go ani z punktu widzenia liturgiki ani ornamentyki. Z pewnością jest zapisem starych form liturgicznych z Santiago de Compostela. Można to wywnioskować dzięki temu, że między innymi znajdują się w brewiarzu fragmenty tekstów skopiowane z Codex Calixtinus.

Ponadto pośród tekstów księgi znajduje się psałterz pochodzący nie z Wulgaty ale z innej wersji Biblii, za pewne wizygockiej, ponieważ takie wersje były stosunkowo popularne na Półwyspie Iberyjskim. W brewiarzu znajduje się wiele nawiązań do świętych związanych z drogą pielgrzymkową do Santiago de Compostela oraz do świętymi związanych z dwoma zakonami kaznodziejskimi – dominikanami oraz franciszkanami.

Podobnie do innych brewiarzy z tego okresu egzemplarz z Santiago de Compostela charakteryzuje się bogactwem ornamentyki, szczególnie w przypadku liter zaczynających nowy tekst. Dzięki przedstawieniom heraldycznym można było przybliżyć się do rozstrzygnięcia zagadki kim był właściciel księgi – był nim za pewne bratanek Don Álvaro de Luna, czyli Don Rodrigo de Luna, który został arcybiskupem Santiago, który później zapisał się tym, że hojnie wspierał swoich krewnych. Nazwisko Mirandy, które w historii kultury i literatury Hiszpanii jest powszechnie znane, pojawia się na jednej z pierwszych kart księgi ma związek z właścicielem późniejszym, o którym nic nie wiadomo.

W przypadku ornamentyki należy zwrócić uwagę, że żadna ze stron nie zawiera ilustracji na całą stronę. Na brzegach oraz w przypadku liter początkowych znajdują się ilustracje odnoszące się wprost do tekstu, któremu one towarzyszą. Ilustracje oraz tekst wpisują się w ówczesny sposób pojmowania tekstu wyznaniowego. To znaczy: tekst miał być wsparty wyobrażeniem Boga czy świętych aby modlący się odczuwał obecność absolutu zarówno słowem jak i wzrokiem.

Jako przykład ornamentyki może posłużyć miniatura z przedstawieniem początkowego D psalmu Dominus iluminatio mea et salus mea: - Jest na niej widoczny Dawid oświecony promieniującym Słońcem o ludzkiej twarzy, co jest wyobrażeniem Boga. W innych przypadkach mamy do czynienia na przykład z przedstawieniem Chrystusa z kulą ziemską, z okazji święta Przemienienia Pańskiego z 6 sierpnia oraz syna po prawicy Ojca z unoszącą się nad nimi gołębicą niebieską - na święto Trójcy św.

Postacie znajdujące się na brzegach kart najczęściej przedstawiają elementy roślinne, czasem sceny maryjne jak nawiedzenie, wniebowzięcie lub też szczególnych świętych lub też kleryka oddającego się po opiekę św. Marii Magdalenie pokutującej.

Brewiarz Mirandy jest obecnie w opracowaniu cyfrowym, więc z pewnością wkrótce ukaże się w Hiszpanii jego transkrypcja oraz tłumaczenie, podobnie jak stało się z Codex Calixtinus. Oba dzieła znajdują się w archiwum katedry Santiago de Compostela, gdzie przechowywane są w specjalnych warunkach klimatycznych i pokazywane są jedynie w celach naukowych. Nie są dostępne dla wycieczek grupowych.

Autor: Marcin Błaszkowski. Źródło: http://www.ekumenizm.pl

Autor: Marcin Błaszkowski | Dodano: 22.10.2008 | Ostatnia zmiana: 22.10.2008